Een waarborgsom is meestal nodig als je een huis koopt. Hiermee laat je aan de verkoper zien dat je je afspraken nakomt. In dit artikel lees je hoe de waarborgsom werkt, welke keuzes je hebt en wat dit betekent voor je geld en je hypotheek. Zo weet je precies waar je op moet letten en kom je niet voor verrassingen te staan als je een huis koopt.
Geschreven op 5 september 2025
De waarborgsom is een geldbedrag of bankgarantie die je als koper van een huis moet regelen na het tekenen van het koopcontract. Meestal bedraagt dit 10% van de koopprijs. Het bedrag dient als zekerheid voor de verkoper dat je je aan de afspraken houdt. Kom je je verplichtingen niet na, dan mag de verkoper de waarborgsom houden als vergoeding. Je kunt kiezen tussen het zelf storten van het bedrag bij de notaris of het regelen van een bankgarantie, waarbij de bank het bedrag garandeert en jij je eigen geld beschikbaar houdt.
De waarborgsom heeft invloed op je beschikbare geld en kan gevolgen hebben voor je hypotheekaanvraag. Stort je het bedrag zelf, dan kun je het tijdelijk niet gebruiken voor andere kosten. Bij een bankgarantie betaal je kosten en kan de bank extra zekerheden vragen, wat invloed kan hebben op je leencapaciteit. In het koopcontract staat precies wanneer je de waarborgsom of bankgarantie moet regelen, meestal kort na de wettelijke bedenktijd en het verlopen van eventuele ontbindende voorwaarden.
De notaris begeleidt het proces, controleert je identiteit en beheert het geld of de garantie veilig. Bij de overdracht wordt de waarborgsom verrekend met de koopsom of krijg je het terug als de koop niet doorgaat. Kosten voor de waarborgsom of bankgarantie zijn niet aftrekbaar bij de belasting. Let goed op de deadlines en voorwaarden om boetes of verlies van de waarborgsom te voorkomen.
Stel, je hebt net een huis gekocht. Tussen het tekenen van het koopcontract en het moment dat je daadwerkelijk eigenaar wordt, wil de verkoper zeker weten dat jij je aan de afspraken houdt. Hier komt de waarborgsom in beeld. Zie het als een garantie: jij toont aan dat je serieus bent, en de verkoper krijgt vertrouwen dat alles goed verloopt. Mocht je toch onverwacht afhaken, dan staat de verkoper niet met lege handen. Zo zorgt de waarborgsom ervoor dat iedereen zich aan de afspraken houdt.
De waarborgsom is direct verbonden aan alles wat je als koper moet doen volgens het koopcontract. Het is eigenlijk een stok achter de deur. Kom je je afspraken niet na? Dan kan de verkoper dit bedrag gebruiken, zonder eerst te hoeven aantonen hoeveel schade hij heeft. Dat maakt het voor beide partijen duidelijk, want de regels staan al in het contract.
We bekijken samen hoe de waarborgsom werkt in je koopcontract en bij het regelen van je hypotheek. Je ontdekt waarom deze zekerheid bestaat en hoe het helpt om risico’s te beperken, vanaf het moment dat je tekent tot je de sleutels ontvangt bij de notaris. De waarborgsom is dus echt een belangrijke schakel in het hele proces van een huis kopen.
De waarborgsom is een geldbedrag of een bankgarantie die je in je koopcontract afspreekt. Denk aan voorwaarden zoals het regelen van je hypotheek of het aanleveren van documenten. Het belangrijkste doel? De verkoper het vertrouwen geven dat jij je aan de afspraken houdt tot het huis officieel van jou is. Zo is alles vooraf geregeld.
Kom je je afspraken niet na, dan heeft de verkoper dankzij de waarborgsom een duidelijke manier om een vergoeding te krijgen. Dit kan als een vaste boete zijn, of als een voorschot op de daadwerkelijke schade die de verkoper kan aantonen. In het koopcontract staat precies welke manier geldt. De verkoper mag pas gebruikmaken van de waarborgsom nadat hij jou officieel heeft gewaarschuwd en je nog een kans hebt gehad om het goed te maken.
De waarborgsom dekt verschillende risico’s die kunnen ontstaan tussen het tekenen van het koopcontract en het moment dat je bij de notaris eigenaar wordt. Denk bijvoorbeeld aan:
Omdat er geld op het spel staat, ben je extra gemotiveerd om alles netjes en op tijd te regelen.
Als je een huis koopt, moet je een waarborgsom regelen. Meestal is dat 10% van de koopprijs. Je kunt dit bedrag zelf aan de notaris betalen, of kiezen voor een bankgarantie. Welke optie je kiest, bepaalt hoeveel geld je tijdens het koopproces nog vrij kunt besteden.
Dit is heel gebruikelijk. Soms is het percentage lager, bijvoorbeeld bij nieuwbouw met een lange bouwtijd. Bij bijzondere of lastig verkoopbare woningen kan het juist hoger zijn. In jouw koopcontract staat precies welk bedrag voor jouw situatie geldt.
Een bankgarantie is niet gratis. Je betaalt meestal een percentage per jaar over het bedrag, plus kosten voor het afsluiten en beheren. De garantie moet precies overeenkomen met wat er in het koopcontract staat: denk aan de naam van de ontvanger en de verplichting tot betaling. Ook moet de garantie lang genoeg geldig zijn. De juiste data vind je in je koopakte.
Een bankgarantie kan invloed hebben op je andere geldzaken. Soms wil de bank dat je geld vastzet op een spaarrekening, of ze reserveren een deel van je leencapaciteit. Daardoor kun je tijdelijk minder lenen of uitgeven. Soms vraagt de bank extra papierwerk of wil ze dat je een minimumbedrag op je rekening houdt. Dit kan invloed hebben op hoe de bank naar je financiële situatie kijkt.
Hieronder zie je in een overzichtelijke tabel de verschillen tussen het zelf storten van de waarborgsom en het regelen van een bankgarantie:
| Optie | Geld direct nodig | Kosten | Geld beschikbaar | Invloed op hypotheek |
|---|---|---|---|---|
| Zelf storten | Ja | Geen | Niet | Beperkt |
| Bankgarantie | Nee | Wel | Wel | Kan |
Na het tekenen van het koopcontract krijg je te maken met duidelijke afspraken en deadlines. De notaris houdt het overzicht en zorgt dat alles volgens de regels verloopt. Ondertussen bieden de wettelijke bedenktijd en ontbindende voorwaarden bescherming, zodat je niet meteen vastzit aan verplichtingen. Het is prettig om te weten hoe deze onderdelen samenhangen en wat er gebeurt als je een deadline mist.
Zodra je het koopcontract hebt getekend, begint een periode waarin iedereen zijn eigen taken heeft. De notaris regelt en controleert het proces. De eerste belangrijke termijn is de wettelijke bedenktijd van drie dagen. In die dagen kun je zonder reden van de koop afzien. Daarna komen de ontbindende voorwaarden in beeld, zoals het financieringsvoorbehoud. Pas als deze periodes voorbij zijn en je de voorwaarden niet hebt ingeroepen, ben je echt verplicht om zekerheid te stellen. Dit doe je via een waarborgsom of bankgarantie. Zo bouwt je verplichting zich stap voor stap op.
In het koopcontract staat precies wanneer je het geld moet storten of een bankgarantie moet regelen. Bij nieuwbouw of lastige aankopen kunnen de termijnen langer zijn of in delen verlopen. Dit geeft je meer tijd om bijvoorbeeld de financiering rond te krijgen. De exacte data staan altijd in het contract, zodat je weet waar je aan toe bent.
De notaris begeleidt het hele proces rond de waarborgsom of bankgarantie. Je krijgt duidelijke instructies over hoe je moet betalen of welke papieren je moet aanleveren. De notaris controleert je identiteit en kijkt waar het geld vandaan komt. Het geld wordt veilig beheerd op een aparte rekening, of de notaris checkt of de bankgarantie aan de eisen voldoet. Alles wordt netjes vastgelegd en je krijgt een bevestiging zodra de zekerheid binnen is. Bij de overdracht wordt het bedrag verrekend met de koopsom, of je krijgt het terug als het contract op tijd wordt ontbonden.
Ontbindende voorwaarden, zoals het financieringsvoorbehoud of een bouwkundige keuring, kunnen ervoor zorgen dat je niet verplicht bent om zekerheid te stellen. Je moet wel kunnen aantonen dat je hier recht op hebt, bijvoorbeeld met een afwijzing van de bank of een negatief rapport. Lever deze bewijzen binnen de afgesproken termijn aan. Doe je dat niet, of zijn de voorwaarden niet van toepassing, dan blijft je verplichting gewoon bestaan.
Ben je te laat met het regelen van de waarborgsom of bankgarantie, dan volgt er een vaste procedure. Je krijgt eerst een officiële waarschuwing en een laatste kans om het alsnog te regelen. Lukt dat niet, dan ben je in verzuim. De verkoper mag dan het contract ontbinden en vaak volgt er een boete. Ook kan de verkoper eisen dat je alsnog betaalt en een schadevergoeding vragen als hij door jouw vertraging extra uitgaven heeft gemaakt of kansen heeft gemist.
Een waarborgsom heeft direct invloed op je portemonnee. Het geld dat je stort of de garantie die je regelt, kun je tijdelijk niet gebruiken en dit kan ook gevolgen hebben voor je hypotheekaanvraag. Het is handig om te weten wanneer je dit geld kunt verliezen, wanneer je het terugkrijgt en welke risico’s er zijn.
Let op deze drie momenten: je kunt je waarborgsom kwijtraken als je je niet aan de afspraken in het koopcontract houdt. Ook heb je door het storten van de waarborgsom tijdelijk minder geld voor andere uitgaven, wat invloed heeft op je hypotheek. Tot slot zijn er risico’s als je bankgarantie niet lang genoeg geldig is of verloopt voordat de koop rond is.
Hieronder vind je een tabel met situaties waarin de waarborgsom belangrijk is:
| Moment | Risico/Gevolg |
|---|---|
| Niet nakomen afspraken | Waarborgsom kwijt |
| Storten waarborgsom | Minder geld vrij |
| Verlopen bankgarantie | In gebreke |
Je bent je waarborgsom kwijt als je je verplichtingen niet nakomt nadat de verkoper je hierop heeft gewezen. Bijvoorbeeld als je de woning niet op de afgesproken datum afneemt, niet de juiste papieren aanlevert, niet meewerkt aan de overdracht of zonder goede reden niet naar de notaris gaat. In het koopcontract staat precies hoeveel je dan verliest.
Gaat de koop door zoals gepland? Dan verrekent de notaris de waarborgsom met de koop van het huis. De notaris of bank betaalt pas terug als alle benodigde verklaringen binnen zijn.
Bij het regelen van een waarborgsom of bankgarantie komt meer kijken dan je misschien denkt. Je moet zorgen dat je het geld op tijd klaar hebt staan, begrijpen hoe het zit met eventuele rente en weten wat de belastingdienst met deze uitgaven doet. Door dit vooraf goed uit te zoeken, voorkom je verrassingen tijdens je huizenkoop.
Als je een waarborgsom stort, komt dat geld op een aparte rekening van de notaris terecht. Meestal krijg je hierover geen of nauwelijks rente, omdat het geld maar kort wordt vastgehouden. Wordt er toch rente uitgekeerd, dan is die voor jou als koper. De hoogte hangt af van de afspraken tussen het notariskantoor en hun bank. Reken hier niet op als extra inkomsten.
De uitgaven van een waarborgsom of bankgarantie kun je niet aftrekken bij je belastingaangifte. De waarborgsom telt niet als aftrekbare uitgaven en de vergoeding voor een bankgarantie is geen aftrekbare rente. Het geld dat je hiervoor gebruikt, en eventuele rente die je ontvangt, valt onder je vermogen in box 3. De belastingdienst kijkt hiervoor naar je saldo op 1 januari volgens de regels voor spaargeld en beleggingen.
Het is belangrijk dat je een optie kiest die bij jouw situatie past en dat je alle stappen goed volgt. Hieronder vind je handige punten om op te letten en twee duidelijke stappenplannen: één voor het storten van de waarborgsom en één voor het regelen van een bankgarantie. Ook vind je antwoorden op veelgestelde vragen.
Of je kiest voor zelf storten of een bankgarantie hangt af van jouw situatie. Kijk wat voor jou haalbaar is en wat de gevolgen zijn. Denk aan:
Check eerst je koopcontract op het bedrag, de deadline en de voorwaarden. Let op de zekerheidssom, eventuele boetes en wanneer je het geld terugkrijgt. Vraag de notaris om de juiste betaalgegevens van de derdenrekening: het IBAN-nummer, op welke naam het staat, welke referentie je moet gebruiken en wanneer het geld uiterlijk binnen moet zijn.
Zorg dat je een geldig ID, recente bankafschriften en een verklaring over de herkomst van het geld klaar hebt. Soms vragen ze ook om loonstroken. Maak het bedrag ruim op tijd over en bewaar je betaalbewijs. Gebruik de juiste omschrijving en check of het geld goed is aangekomen.