Als je een huis koopt, geeft de woonquote aan hoeveel van je inkomen je maximaal aan woonlasten mag besteden. Dit percentage zorgt ervoor dat je maandlasten niet te hoog worden en dat je niet meer leent dan verstandig is. In dit artikel lees je hoe de woonquote werkt, wat er allemaal meetelt en hoe je zelf meer ruimte kunt maken voor je woonlasten.
Geschreven op 5 september 2025
De woonquote bepaalt welk deel van je inkomen je maximaal aan hypotheeklasten mag besteden bij het kopen van een huis. Banken hanteren deze norm om te voorkomen dat je te hoge maandlasten krijgt. Je woonquote is afhankelijk van je inkomen, leeftijd, gezinssituatie en het energielabel van je woning. De bank berekent je maximale hypotheek door het percentage uit de woonquotetabel te vermenigvuldigen met je toetsinkomen en vergelijkt dit met je verwachte maandlasten. Hierbij wordt altijd gerekend met de bruto lasten, dus zonder belastingvoordeel.
Bij het bepalen van je toetsinkomen tellen alleen vaste en voorspelbare inkomsten mee, zoals je basissalaris en vaste toeslagen. Variabele inkomsten worden alleen meegenomen als ze structureel zijn. Je toetslast bestaat uit alle verplichte woonuitgaven, zoals rente, aflossing, erfpacht en VvE-bijdrage. Andere financiële verplichtingen, zoals leningen of alimentatie, verlagen je leencapaciteit. Banken volgen vaste regels, maar kunnen in bijzondere gevallen gemotiveerd afwijken via een ‘explain’-procedure.
Wil je meer ruimte voor je woonlasten, dan kun je schulden aflossen, je huis verduurzamen, eigen geld inbrengen of je inkomen verhogen. Ook het kiezen van een langere rentevaste periode kan gunstig zijn voor je maximale hypotheek. Het is belangrijk om goed inzicht te hebben in al je maandelijkse kosten, zodat je weet wat je verantwoord kunt lenen en betalen.
Stel, je wilt een huis kopen en vraagt je af hoeveel je maximaal kunt lenen. Dan speelt de woonquote een belangrijke rol. Dit is het percentage van je inkomen dat bepaalt hoeveel je verantwoord aan hypotheeklasten mag besteden. Zie het als een veiligheidsgrens: je mag niet meer lenen dan volgens deze norm verantwoord is.
Banken hanteren deze woonquote als vaste regel. Zo voorkomen ze dat je in de problemen komt met je maandlasten. De berekening is eenvoudig: je hypotheeklasten mogen niet hoger zijn dan de woonquote vermenigvuldigd met je inkomen. Zo ben je beschermd tegen te hoge lasten en weet je zeker dat je niet meer uitgeeft dan verstandig is. Alle banken gebruiken dezelfde regels, waardoor je overal gelijk wordt behandeld.
| Woonquote | Woonlasten |
|---|---|
| Maximaal percentage | Maandelijkse uitgaven |
| Bepaalt leencapaciteit | Rente, aflossing, kosten |
| Norm voor banken | Wat je echt betaalt |
De woonquote is het percentage dat bepaalt wat je maximaal mag lenen. Het is geen uitgave, maar een grens. Je woonlasten zijn de bedragen die je maandelijks daadwerkelijk betaalt: rente, aflossing en verplichte kosten. De bank controleert bij je hypotheekaanvraag of je berekende woonlasten binnen de woonquote passen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen de “bruto toetslast” (het bedrag waarmee de bank rekent) en je “werkelijke maandlast” (het bedrag dat van je rekening wordt afgeschreven). De woonquote bepaalt je mogelijkheden; je woonlasten zijn het gevolg van de hypotheek die je kiest.
De woonquote is niet willekeurig vastgesteld. Elk jaar onderzoekt het Nibud wat mensen verantwoord kunnen betalen. Op basis hiervan worden de regels vastgelegd in de Regeling hypothecair krediet. In deze regeling staan tabellen met percentages voor verschillende situaties. Jouw woonquote hangt af van je inkomen, je woonsituatie, leeftijd en het energielabel van je huis. De bank kijkt naar jouw situatie en bepaalt zo welk percentage voor jou geldt.
De woonquote bestaat uit twee onderdelen: je toetsinkomen en je toetslast. Zo controleert de bank of je woonlasten passen bij je inkomen. Alleen vaste en betrouwbare inkomsten tellen mee voor je toetsinkomen. Je toetslast bestaat uit alle verplichte woonuitgaven, zoals rente, aflossing en vaste lasten. De regel is duidelijk: je toetslast mag niet hoger zijn dan een bepaald percentage van je toetsinkomen. Hierop zijn geen uitzonderingen.
In je toetslast worden alleen vaste en verplichte uitgaven voor je woning meegenomen. Denk aan de bruto rente en verplichte aflossing van je hypotheek, ongeacht de aflosvorm. Staat je huis op erfpacht? Dan telt de erfpachtcanon mee. Koop je een appartement, dan wordt de verplichte VvE-bijdrage meegerekend. Verzekeringen zoals overlijdensrisico en opstal tellen alleen mee als de bank deze verplicht stelt. Alleen structurele en contractueel verplichte uitgaven worden meegenomen; vrijwillige of incidentele uitgaven niet.
| Bruto woonlasten | Netto woonlasten |
|---|---|
| Zonder belastingvoordeel | Na belastingvoordeel |
| Voor toetsing gebruikt | Wat je echt betaalt |
| Hoger bedrag | Lager bedrag |
De bank rekent altijd met de bruto toetslast, dus zonder belastingvoordeel. Door hypotheekrenteaftrek betaal je netto vaak minder, maar dat wordt niet meegenomen bij de beoordeling. Het kan dus voorkomen dat je een hypotheek die je netto makkelijk kunt betalen, toch niet krijgt omdat de bruto toetslast te hoog is. Fiscale voordelen tellen niet mee in de toetsing.
De rente waarmee de bank rekent, kan afwijken van de rente die je daadwerkelijk gaat betalen. Kies je voor een korte rentevaste periode, dan gebruikt de bank vaak een hogere toetsrente om rekening te houden met mogelijke rentestijgingen. Bij een langere rentevaste periode wordt meestal je werkelijke contractrente gebruikt, tenzij deze lager is dan het vastgestelde minimum. Een hogere toetsrente betekent hogere woonlasten in de berekening, waardoor je minder kunt lenen. De toetsrente wordt vastgesteld op het moment van je aanvraag, volgens de dan geldende regels.
De Nationale Hypotheek Garantie (NHG) verandert niets aan het percentage van je inkomen dat je aan woonlasten mag besteden. Wel kan NHG ervoor zorgen dat banken iets soepeler zijn in hun beoordeling, omdat het risico voor de bank lager is. Je moet wel aan alle voorwaarden van NHG voldoen en dit moet duidelijk zijn in je hypotheekdossier.
Het type hypotheek bepaalt niet hoeveel procent van je inkomen je aan woonlasten mag besteden, maar wel hoe hoog je maandlasten zijn. Bij een annuïteitenhypotheek betaal je elke maand hetzelfde bedrag, waarbij je in het begin vooral rente betaalt. Bij een lineaire hypotheek los je sneller af, waardoor je maandlasten in het begin hoger zijn, maar daarna dalen. Kies je voor een langere looptijd, dan worden je maandlasten lager omdat je langer de tijd hebt om af te lossen. De rente die je betaalt hangt onder andere af van hoeveel je leent ten opzichte van de waarde van je huis.
Als een groot deel van je inkomen naar woonlasten gaat, houd je minder geld over voor andere uitgaven. Je hebt dan minder ruimte om financiële tegenvallers op te vangen. Als de rente stijgt na je rentevaste periode, kunnen je maandlasten flink toenemen. Ook bouw je minder spaargeld op, waardoor situaties zoals werkloosheid of ziekte sneller tot financiële problemen kunnen leiden. Dit vergroot het risico dat je je hypotheek niet meer kunt betalen.
Wil je meer financiële ruimte voor je woonlasten? Er zijn verschillende manieren om dat te realiseren. Denk aan meer verdienen, je maandlasten verlagen of slim omgaan met verduurzaming. Voorbeelden zijn het aflossen van schulden, je huis energiezuiniger maken, eigen geld inbrengen, een passende rentevaste periode kiezen, je inkomen verhogen en goed inzicht krijgen in je maandelijkse kosten.
Los je schulden af of verlaag je je kredietlimiet, dan dalen je maandlasten en kun je vaak meer lenen. Het beëindigen van een private leasecontract helpt ook, omdat deze uitgaven dan niet meer meetellen. Je moet wel kunnen aantonen dat je dit hebt geregeld, bijvoorbeeld met een recent BKR-overzicht of een bevestiging van de kredietverstrekker of leasemaatschappij.
Een energiezuiniger huis kan ervoor zorgen dat je meer kunt lenen of extra ruimte krijgt voor verduurzaming. Je hebt hiervoor een geldig energielabel of recente verbruiksgegevens nodig. Het energielabel moet geregistreerd zijn voordat je hypotheek rond is. Deze gegevens voeg je toe aan je aanvraag.
Breng je eigen geld in, dan hoefje minder te lenen. Hierdoor dalen je maandlasten en kun je soms een lagere rente krijgen. Als de verhouding tussen je lening en de waarde van je huis gunstiger wordt, kan dat voordelig zijn voor je rente. Je moet wel kunnen aantonen waar je eigen geld vandaan komt en dat je er daadwerkelijk over beschikt.
Met meer of zekerder inkomen kun je een hogere hypotheek krijgen. Denk aan meer uren werken, vaste toeslagen laten vastleggen of structureel variabel inkomen meenemen. Hiervoor heb je documenten nodig zoals een nieuw contract, een werkgeversverklaring of recente loonstroken.
Het is belangrijk om al je maandelijkse kosten duidelijk in beeld te hebben. Naast je hypotheek zijn er ook uitgaven voor erfpacht, VvE-bijdrage, verzekeringen, onderhoud, gemeentelijke belastingen en energiekosten. Door alles mee te nemen in je berekening, weet je precies waar je aan toe bent en voorkom je verrassingen. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld begrotingen, polissen en recente rekeningen.